Co to jest i jakie przyjmuje formy?
Dyspareunia jest definiowana jako nawracający lub uporczywy ból narządów płciowych pojawiający się podczas stosunku płciowego. Często staje się on przyczyną stresu, problemów o podłożu psychologicznym oraz narastającego napięcia między partnerami. Szacuje się, że około 20% do 50% wszystkich kobiet będzie miało dyspareunię w pewnym momencie swojego życia.
Możemy wyróżnić różne formy dyspareunii, w zależności od przyjętych kryteriów. Kobiety mogą odczuwać ból zarówno podczas głębokiej penetracji (dyspareunia głęboka), bądź już na samym początku, przy próbie wejścia członka do pochwy (dyspareunia powierzchowna). Ból w trakcie współżycia może towarzyszyć kobiecie już od pierwszego kontaktu z mężczyzną (dyspareunia pierwotna), bądź pojawić się nawet do kilku lat po rozpoczęciu współżycia (wtórna).
W zależności od tego kiedy pojawił się ból, oraz gdzie jest zlokalizowany dyspareunia przyjmuje różne nazwy. Niezależnie od tego jak ją nazwiemy, pewne jest, że stanowi ogromny problem, z którym kobiety i ich partnerzy muszą się zmagać.
Przyczyny
W celu rozpoznania dyspareunii i znalezienia jej przyczyny bardzo istotny okaże się wywiad, oraz badanie pacjentki. Na samym początku ważne będzie wykluczenie chorób podstawowych jak np. endometrioza. Może ona powodować silne bóle współżycia, ale w wywiadzie wyjdą także inne objawy, które będą ją sugerować (np. bolesne miesiączki). W takiej sytuacji należy zawsze skierować kobietę do ginekologa, w celu wykonania odpowiednich badań.
Innymi przyczynami mogą być również zaburzenia lubrykacji, zmiany zapalne, choroby sromu (np. liszaj twardzinowy), nieprawidłowości w budowie anatomicznej. Natomiast najważniejsze jest dojście do pierwotnej przyczyny. Trzeba wziąc pod uwagę np. zaburzenia lubrykacji należy rozważyć spadek poziomu hormonów, branie niektórych leków czy stres.
Ten ostatni będzie niestety bardzo często powodował problemy w obszarze miednicy, ponieważ prowadzi on do nadmiernego napięcia mięśni, co w konsekwencji powoduje ból. Jeżeli bolesność stosunków rozpoczęła się dopiero po urodzeniu dziecka często przyczyną okazuje się blizna po cesarskim cięciu, bądź nacięciu krocza.
Czasami zdarza się, że kobieta usłyszy w gabinecie słowo: POCHWICA. Stanowi ona również podłoże bolesnego współżycia, objawiając się skurczem mięśni wokół pochwy, który jest niezależny od woli i często uniemożliwia penetrację.
I w końcu - często do wystąpienia dyspareunii wystarczą złe wspomnienia związane ze współżyciem, bądź okolicznościami w których kobieta współżyła.
Obserwując pacjentki w gabinecie, oraz opierając się na badaniach naukowych możemy znaleźć również ich cechy wspólne:
- Młody wiek (75% kobiet ma mniej niż 34 lata);
- Perfekcyjne nastawienie do życia;
- Zadaniowość;
- Wrażliwość;
- Typ osobowości A;
- Wysoka aktywność i zaangażowanie zawodowe, życie w stresie;
- Brak umiejętności odpoczywania, odreagowywania czy redukowania napięcia;
Jak uchwycić przyczynę pojawienia się bólu współżycia?
W zależności od wywiadu pacjentki są poddawane konkretnym badaniom. Jeżeli jest podejrzenie, że przyczyną może być choroba podstawowa wtedy kobieta powinna się skontaktować z konkretnym specjalistą.
Jeżeli mamy podejrzenie endometriozy czy mięśniaków macicy będzie to badanie ginekologiczne i bardzo często również potrzebne badanie laparoskopowe.
Jeżeli mamy podejrzenie chorób sromu na pomoc przychodzi badanie zwane wulwoskopią. Jest to mikroskopowe, nieinwazyjne badanie nabłonków okolicy płciowej, wykonywane w celu wykrycia zmian skórnych czy infekcji.
Jeżeli kobieta jest po porodzie (siłami natury, bądź cesarskim cięciu) pomocne będzie oglądanie i badanie palpacyjne blizn wykonane przez fizjoterapeutę. Ważne też jest badanie per vaginum czy per rectum, które wykonujemy w gabinecie, żeby sprawdzić, czy przyczyna nie leży w zbyt napiętych mięśniach dna miednicy.
Jak możemy Ci pomóc?
Żeby móc rozpocząć leczenie istotne będzie znalezienie przyczyny. Zbadamy jak pracują Twoje mięśnie dna miednicy, oraz sprawdzimy ich napięcie. Jeżeli przyczyną bólów okaże się blizna po porodzie przeprowadzimy jej mobilizacje i nauczymy Cię jak możesz samodzielnie sobie pomóc. Pokażemy również jak prawidłowo się rozciągać, żeby nadnapięcie w mięśniach odpuściło.
Jeżeli przyczyną będzie zaburzenie produkcji śluzu popracujemy na Twoich mięśniach opuszkowo-gąbczastych, przyczepiających się w pobliżu gruczołów Bartholina. Gruczoły te stymulowane podczas podniecenia produkują śluz, który nawilża pochwę w trakcie współżycia. Sprawdzimy również Twoją kość ogonową, wokół której zbyt napięte mięśnie mogą sprawiać ból przy współżyciu. Przeprowadzimy także terapię wisceralną, w szczególności na nerkach, która daje wspaniałe efekty. Pamiętaj, że bolesne współżycie nie jest przyczyną do wstydu. Daj sobie pomóc!
Autor: Monika Bartnik